ZOOM. Dzień czwarty – warsztaty, konkursy i piękna katastrofa

W piątkowym rozkładzie jazdy dalej obowiązywały warsztaty dla młodych twórców i krytyków filmowych, projekcje konkursowe w kinie LOT i BWA, a także pokazy specjalne – „Mój pies Killer” (reż. Mira Fornay) oraz jeden z video-artów „Centum Operam” (reż. Jiří Vágner). Jednak głównym punktem programu był pokaz filmu szeroko omawianego i nagradzanego zarówno w Polsce, jak i za granicą. Mowa o „Idzie” w reż. Pawła Pawlikowskiego.

„Ida” jest filmem wyciszonym, a zatem nie jest to kino przeładowane zbędną i banalną gadaniną bohaterów. Widzimy piękne, czasem zamyślone twarze i równie piękne, czarno-białe kadry ukazujące Polskę lat 60 z towarzyszącą tamtemu okresowi muzyką, tamtą stylistyką wnętrz i dymiącym w dłoni papierosem. Nie pozostaje nic innego, jak zachwycać się tym cudownym obrazem, w którym młoda Anna (Agata Trzebuchowska) przed złożeniem ślubów w zakonie odwiedza swoją krewną Wandę (Agata Kulesza), stalinowską panią prokurator. Obie wyruszają w podróż, aby poznać tragiczne losy swojej żydowskiej rodziny na polskiej ziemi. Emocje obu bohaterek zostały bardzo ściągnięte. W przypadku Anny uczynił to zakonny rygor, a za opanowaniem Wandy stoi prokuratorska, chłodna pragmatyka. Owszem, film Pawlikowskiego jest niepokojący, ale nie z powodu wydarzeń lub przeżyć obu bohaterek.

„Ida” jest niepokojąca, bowiem estetyzuje zło. Wyborne ujęcia, niczym najlepsze fotografie z tamtej rzeczywistości powodują, że problem mordowania Żydów przez Polaków odchodzi nieco na plan dalszy, a przynajmniej zdecydowanie mniej porusza niż powinien. Nie chodzi o to, aby stawiać widza pod ciągłą presją martyrologii, ale tak się składa, że temat naszego stosunku do Żydów jest wciąż istotnym i nieprzepracowanym w świadomości społecznej problemem - część mieszkańców kraju nad Wisłą nie potrafi spojrzeć bardzo krytycznie na poczynania rodaków wobec rodzin żydowskich. Świetnie pokazują to reakcje na przełomowe książki Jana Grossa lub film „Pokłosie” Pasikowskiego. Owszem, polskie rodziny także ratowały Żydów, ukrywając ich przed okupantem, ale to jeszcze nie oznacza, że mamy poczuć się świetnie.

W „Idzie” bardzo słabo wybrzmiała polityka tamtych lat, ale warto spojrzeć na obraz Pawlikowskiego, jak na ciekawą opowieść o kobietach, a zwłaszcza o Annie, która stoi gdzieś pomiędzy jej sacrum i jej profanum. Anna jest osobą wierzącą, której pobożność wciąż i nawet dowcipnie próbuje podkopać Wanda, namawiając ją do wyjścia na potańcówkę lub pytając o fantazje erotyczne. W końcu jednak młoda kobieta nie decyduje się na przyjęcie ślubów, a po samobójstwie Wandy zrzuca na moment habit, by ubrać buty na obcasach, spróbować nieco alkoholu i przespać się z młodym muzykiem. I już było ciekawie, intrygująco, ale na koniec filmu Anna jednak wdziewa habit i wychodzi z walizką w poszukiwaniu swojej autonomii, swojej emancypacji w być może w murach zakonu lub w społeczeństwie, tego nie wiemy. To może wyglądać bardzo oryginalnie i tak artystycznie dojrzale, ale reżyser otwartym zakończeniem filmu postanowił zadowolić wszystkich – zarówno lewicowca, jak i czytelnika Frondy. Szkoda tylko, że przynajmniej jednego z nich nie poruszył.

Maraton filmowy, jakim jest Festiwal ZOOM-ZBLIŻENIA trwa do niedzieli 23 lutego. Sobota jest ostatnim dniem, kiedy możemy jeszcze obejrzeć filmy konkursowe i pokazy specjalne („Chce się żyć” w reż. Macieja Pieprzycy oraz „Dziewczyna z szafy” w reż. Bodo Koxa).

W niedzielę o godz. 11.00 odbędzie się gala festiwalowa i zostaną wręczone nagrody, a o 12.30 pokaz filmów nagrodzonych i zrealizowanych w ramach warsztatów podczas festiwalu.

Więcej informacji na temat festiwalu oraz szczegółowy program imprezy w publikacjach, do których odnośniki znajdują się na www.zoomfestival.pl.

Czytaj także: 

ZOOM. Dzień trzeci – początek maratonu filmowego

ZOOM. Dzień drugi - bolesny