Konserwacja ręcznie malowanych wzorników szklarskich ze zbiorów Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze

Szczególną uwagę zwracają obiekty malowane i rysowane odręcznie, które pomimo złego stanu zachowania, zostały zakupione do zbiorów ze względu na ich unikatową wartość historyczną, artystyczną i edukacyjną. W 2019 r. Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze pozyskało środki na konserwację zbioru pięciu unikatowych wzorników szklarskich z hut karkonoskich pochodzących z XIX i pocz. XX w. w ramach dofinansowania Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu - wspieranie działań muzealnych. W skład wytypowanych do konserwacji obiektów wchodziły trzy wzorniki z dekoracją malarską z huty Fritza Heckerta w Piechowicach, oraz dwa wzorniki fasonów i dekoracji z huty hrabiego Schaffgotscha, Josephine w Szklarskiej Porębie. Wzorniki z Huty Fritza Heckerta przedstawiają wielobarwne dekoracje malarskie wykonane na papierze przy pomocy akwareli, gwaszu, złota i tuszu. Forma zdobień odnosi się do zapożyczonych wzorów renesansowych, barokowych oraz antycznych, które naśladowali projektanci pracujący dla Fritza Heckerta. Wszystkie występują w postaci albumowej, gdzie konserwacji podlegały oprócz poszczególnych wzorów, także ich oprawy. Dwa wzorniki z huty hrabiego Schaffgotscha, Josephine pochodzą z pocz. XX w. Autorem pierwszego, który składa się z 8 luźnych kart z rysunkami kielichów, wazonów i karafek wraz z wzorami malarskich dekoracji, schematami ich nanoszenia i kolorystyką, jest wybitny projektant szkła Haertel Siegfried. Poszczególne karty z motywami roślinnymi, stylizowanymi rocaile, winoroślami, festonami, girlandami i kratkami regencyjnymi, opatrzone są także numerami wzorów i form oraz drobnymi notatkami ołówkiem. Odmienny charakter ma drugi wzornik składający się 91 luźnych kart z projektami Aleksandra Pfohla, wieloletniego kierownika pracowni rysunku w hucie Josphine. Większość wzorów wykonana jest ołówkiem, natomiast akcenty kolorystyczne zaznaczono barwnymi kredkami lub akwarelą. Są to przede wszystkim rysunki sylwetowe kieliszków i karafek ze szkła kryształowego oraz wazonów o geometrycznych i regularnych dekoracjach w obrębie szlifów. Wskazane do konserwacji wzorniki mają zróżnicowany stan zachowania. Wśród nich są obiekty bardzo uszkodzone z powodu niewłaściwego sposobu przechowywania lub użytkowania (z niektórych wzorników korzystano w procesie produkcji). Uszkodzenia spowodowane zamoczeniem lub zawilgoceniem obiektów objawiały się na powierzchni papieru wielobarwnym nalotem grzybowym i plamami bakteryjnymi oraz zaciekami. Równie istotnym powodem zniszczeń była produkcja części obiektów na papierach kwaśnych.
Po wykonanej konserwacji wzorniki odzyskały dawny blask, a zabytkowa substancja papieru została zabezpieczona przed postępującym procesem destrukcji chemicznej i fizycznej.
Efekt prac konserwatorskich zaprezentowano na czasowej ekspozycji przy wystawie stałej szkła artystycznego w dniach 6 - 15 grudnia 2019 r. Wybrane wzorniki z Huty Fritza Heckerta będzie można ponownie podziwiać na wystawie czasowej poświęconej wyrobom huty, organizowanej wspólnie z Muzeum Śląskim w Görlitz w październiku 2020 r. w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze.