Miliony na zabytki w regionie
W urzędzie marszałkowskim złożono aż 299 wniosków, a kwota oczekiwanych dotacji wynosiła ponad 31 milionów złotych. Przy wyborze uwzględniono stopień przygotowania zabytku do przeprowadzenia zakładanych prac, rzetelność kosztorysu inwestycji, a także efekt końcowy wpływający na funkcję zabytku w przestrzeni publicznej. Nie bez znaczenia były również możliwość udostępnienia zabytku dla społeczności lokalnej, jak i wzrost atrakcyjności turystycznej regionu.
Charakterystyczne, że 131 ze 165 wspartych dotacjami obiektów jest we władaniu kościołów i związków religijnych.
W naszym regionie dotacje zdobyły:
parafia pw. św. Erazma i Pankracego w Jeleniej Górze - kaplica św. Anny, prace konserwatorskie przy zabytkowych organach: 20 tys. zł
- ratunkowa konserwacja dwóch kaplic grobowych: 20 tys. zł;
parafia pw. Świętego Wojciecha w Jeleniej Górze - konserwacja XVIII-wiecznej empory: 25 tys. zł;
parafia pw. św. Marcina w Jeleniej Górze – Sobieszowie - prace konserwatorskie i restauratorskie empory wraz z kolumnami i obrazami: 25 tys. zł;
parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Jeleniej Górze - prace konserwatorskie przy ołtarzu głównym: 25 tys. zł;
budynek dawnego Kolegium Jezuickiego w Jeleniej Górze - kontynuacja ratunkowej rekonstrukcji dachu: 50 tys. zł;
Zamek Chojnik - ratownicze prace budowlano-konserwatorskie korony murów pallacium: 30 tys. zł;
odtworzenie fryzu w tympanonie pawilonu zw. Herbaciarnią w założeniu pałacowo-parkowym w Bukowcu: 20 tys. zł;
pałac Ciechanowice – cztery zadania (prace konserwatorskie przy dekoracjach malarskich oraz drzwi polichromowanych): 60 tys. zł (łącznie);
parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie - konserwacja i renowacja barokowych obrazów "Święty Benedykt" i "Święta Scholastyka" z klasztoru SS Benedyktynek: 15 tys. zł
- renowacji i konserwacji dwóch rokokowych świeczników: 15 tys. zł
- prace remontowe kościoła pw. św. Wawrzyńca w Krzeszówku: 40 tys. zł;
opactwo Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie - konserwacja kolekcji barokowych obrazów z klasztoru: 15 tys. zł
- konserwacja kolekcji obrazów: 15 tys. zł;
parafia pw. św. Michała Archanioła w Giebułtowie - remont dachu: 30 tys. zł;
ratunkowe odwodnienie fundamentów dawnego Odeonu (dawna miejska sala koncertowa z 1860 r.) w Bolesławcu: 35 tys. zł;
parafia Ewangelicko-Augsburska w Lubaniu - stabilizacja konstrukcji sklepień nawy w kościele Marii Panny (XIV w.): 30 tys. zł;
parafia w Chełmsku Śląskim - konserwacja dekoracji sztukatorskich w kościele pw. św. Rodziny: 25 tys. zł;
parafia w Lubaniu-Uniegoszczy - konserwacja barokowego obrazu "Droga na Golgotę" z kościoła pw. Narodzenia NMP: 20 tys. zł;
- konserwacja elementów barokowego ołtarza głównego: 20 tys. zł
Działoszyn - prace zabezpieczeniowo-konserwatorskie w domu przysłupowym: 20 tys. zł;
parafia pw. św. Józefa Oblubieńca w Olszynie - prace konserwatorskie ryzalitu wejścia głównego wraz z portalem, kurtyną arkadową i drzwiami w elewacji frontowej wieży: 25 tys. zł;
parafia pw. św. Jadwigi Śląskiej w Bolkowie - konserwacja i restauracja prospektu chóralnego i balustrady w kościele: 20 tys. zł;
parafia pw. Objawienia Pańskiego w Radostowie – remont elewacji wieży: 20 tys. zł;
parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Nowym Kościele - remont elewacji kościoła i wieży: 25 tys. zł;
parafia pw. św. Michała Archanioła we Włodzicach Wielkich, , kościół filialny pw. MB Bolesnej - remont dachu kościoła i wieży: 40 tys. zł;
parafia pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Kościelniku - Kościelniki Średnie, kościół pw. Podwyższenie Krzyża św., remont dachu: 40 tys. zł
- Kościelnik, kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela, remont elewacji: 30 tys. zł;
parafia pw. Świętej Barbary w Rębiszowie – rekonstrukcja hełmu kościoła: 40 tys. zł;
parafia pw. św. Wniebowzięcia NMP w Świerzawie - Konserwacja barokowego ołtarza głównego: 35 tys. zł;
parafia pw. św. Katarzyny w Rybnicy - wymiana drenażu opaskowego: 25 tys. zł;
parafia pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Starym Węglińcu - konserwacja konstrukcji architektonicznej empory zachodniej, muzycznej: 15 tys. zł;
parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Kamiennej Górze - wymiana stolarki okiennej: 20 tys. zł;
parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Radogoszczy - Nawojów Łużycki, kościół pw. Chrystus Króla, konserwacja renesansowych kamiennych krużganków: 40 tys. zł;
parafia pw. św. Mikołaja i MB Śnieżnej w Kotliskach - Niwnice, kościół św. Jadwigi, remont pokrycia dachu i wieży kościoła: 40 tys. zł;
parafia pw. Świętej Rodziny w Chełmsku Śląskim - konserwacja renesansowego sgraffita na elewacjach ścian dawnej szkoły parafialnej: 30 tys. zł;
parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Starej Kamienicy - Stara Kamienica, remont awaryjny dachu: 50 tys. zł
- Mała Kamienica, kościół pw. św. Barbary, remont dachu i wieży, odwodnienie i izolacja ścian: 40 tys. zł;
parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Lwówku Śląskim - renowacji elewacji południowej ścian kościoła: 40 tys. zł
- Płóczki Górne, kontynuacja prac remontowych wieży: 30 tys. zł;
parafia pw. Świętej Jadwigi w Tomaszowie Bolesławieckim - konserwacja barokowych obrazów - tablic "Męki Pańskiej: 15 tys. zł;
zabezpieczenie ruin zamku we Wleniu: 30 tys. zł;
Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w domu C. i G. Hauptmannów w Szklarskiej Porębie: 80 tys. zł;
Szukaj
Najczęściej czytane
Ostatnio komentowane
-
allergy asthma relief asthma rates
stromectol for sale http... -
allergies and kids options treatment center
albuterol inhaler without... -
Może cymbale zaczniesz się czepiać tych na górze?Boisz się prymitywów z...
-
severe hair loss gi journal
ivermectin for humans http ivermectin... -
journal of gastrointestinal endoscopy fish allergy symptoms
...
Komentarze (52)
Nie lepiej napisać wprost - Kolejne miliony dla kościoła katolickiego.
Wymień inne zabytki
Zamek Chojnik, Radziwiłłówka i Pałac Ciszyca, budynek dawnego Muzeum Przyrodniczego w cieplickim parku.
Jak to jest? Kościół katolicki w Polsce twierdzi, że w tym kraju jest ponad 90% jego wyznawców. Czy w związku z tym tak olbrzymia rzesza nie potrafi sama zadbać o swoje przybytki wiary? Osobiście nie mam nic przeciwko takiemu dotowaniu, ale wtedy kiedy inne potrzeby będą spełnione. Jelenia Góra sprawia przygnębiający widok jako funkcjonujące miasto. Zniszczone elewacje budynków, dziurawa infrastruktura drogowa, ciągłe niedostatki w takich działach jak oświata, kultura, czy sport. I nagle okazuje się, że kasy na wszystko brak, jednak na nieograniczone kościelne potrzeby zawsze się pod jakimś pozorem kasa znajdzie. Na zrzutkę mają się złożyć wszyscy obywatele kraju, bez względu na poglądy czy wyznanie. Gdzie tu jakiś honor kościoła? Jego wyciągnięta ręka, niczym ręka żebraka zawsze weźmie wszystko, wszędzie i każdą ilość.
Kościół Katolicki w Polsce nie jest nikomu potrzebny w XXI wieku ponieważ umiem czytać i rozumiem co czytam a nie lubię jak ktoś mnie nabija w butelkę. Każda religia ma na celu manipulację ludźmi a kościół katolicki robi to od wieków spytnie i wytrwale.
Kto dał ci ćwoku prawo do wypowiadania się w imieniu milionów katolików ? To że ty wierzysz tylko w siebie nie oznacza że inni muszą cię naśladować. Takie zerotolerancyjne postacie są żałosne i to właśnie jest w XXI wieku niemile widziane.
Nie bądź taki wściekły. To nie przystoi katolikowi. Jak na prawdziwego katolika przystało jesteś "tolerancyjny i miłosierny". Liczysz na nagrodę w zaświatach. Mam przeczucie, że jednak na siłę pchasz się do nieba.
Borter wypowiada się w swoim imieniu, a nie w imieniu katolików. Nie zauważyłeś tego?
Chciałbym wiedzieć jak procentowo mają się te dotacje w stosunku do wkładu własnego w danej placówce. Czy jednym słowem Kościół Katolicki który jest właścicielem obiektów łoży na ich renowację i jak duże w stosunku do potrzeb są to pieniadze.
No i żałuję że nie dostrzegłem w wykazie kościoła ewangelickiego w Komarnie, który jest zabytkiem jedynym w swoim rodzaju i jeszcze mozna go uratować.
Jak masz takie pytania to idź tam gdzie ci na nie odpowiedzą. A może masz problem z odklejeniem doopy od stołeczka przed komputerem. To zadzwoń może do jednego czy drugiego kościoła i zapytaj o te procenty.
Za kilkadziesiąt lat będziemy remontować pomniki Kaczyńskiego. Tak że zabytek nie jedno ma imię.
Pomnik Kaczyńskiego najprawdopodobniej runie w przyszłości na twarz w podziękowania za osiągnięcia i miejsce Polski w Europie
Kaczyński w ciągu kilku lat więcej uczynił dobrego dla kraju niż ty uczynisz przez całe swoje życie. Takie pikusie jak ty siedzą tylko przy klawiaturze i klepią bezsensy , a nic wartościowego w życiu nie zrobili. Żałosny jesteś z tymi swoimi wywodami i może dzieci w piaskownicy będą ci bić brawo, jak zrozumieją twój bełkot.
Weź mnie nie rozśmieszaj, proszę cię.
Zapomniałeś swoich danych że musisz się posługiwać cudzymi? Jak taki cwany jesteś to wpisz swoje prawdziwe dane.
Narzekacie na to, że remontują kościoły. A czy kościoły nie są zabytkami? Wiele z tych budowli jest sztuką samą w sobie z wiekowymi wnętrzami. Odremontowano kaplice w parku przy Kościele garnizonowym - czy nie robi to wrażenia, szczególnie nocą? Druga sprawa, czy w Jeleniej Górze są jakieś inne ciekawe zabytki? NIE! Bo to takie miasto. Co miało jakąś wartość zabytkową to albo sprzedano w prywatne ręce i świecie dzięki prywaciarzom, albo jest w tych prywatnych rękach i tynki odpadają. Więc czego oczekujecie maruderzy?
Moje herb pięknie państwa król to zgoda roment ale uwagi ukardl herb
Kościoły są zwolnione z podatków lokalnych i tych od nieruchomości. Ponadto duchowni nie płacą podatków od czynności cywilnoprawnych, od spadków i darowizn, oraz zwolnieni są z opłat celnych.
Dodatkowym bonusem jest to, że kościelne rozgłośnie radiowe zyskały status nadawców społecznych i zwolniono je z opłat koncesyjnych. Z racji swojej dominującej roli najbardziej korzysta na tym Kościół rzymskokatolicki.
Jak policzył Money.pl, same dotacje państwa dla katechetów, na katolickie uczelnie, szkoły i przedszkola oraz kapelanów to rocznie 1,65 mld zł.
Kościół rzymskokatolicki jest w Polsce instytucją szczególnie uprzywilejowaną. Oprócz ponad 1,2 mld złotych z kieszeni wiernych, blisko 2 mld zł dostaje od państwa w formie dotacji. Hierarchowie, którzy bardzo krytycznie odnosili do naszego wejścia do Unii Europejskiej, chętnie sięgają też po pieniądze z Brukseli. Ich coroczne wpływy to łącznie ponad 3 mld złotych.
I co wynika z twojego komentarza? Artykuł jest o zabytkach i ich dofinansowaniu a nie o tym kto i ile dostaje . Pomyliłeś artykuły bidulo. Gdyby nie świat wirtualny to lizaka bym ci dał na pocieszenie.
Jesteśmy bidulami w porównanie z bogactwem KK. To nie podlega dyskusji. Ale jak poucza KK bieda jest droga do nieba. Tam będzie bogaciej i weselej. A czy nie sadzisz, że tak diabelsko bogaty KK nie powinien sam finansować remonty swoich budynków?
I te niby remonty kościołów wzbogacają Kościół? Ksiądz nie mieszka w kościele. Do kościoła chodzą wierni - po to jest ta instytucja. Ktoś tam napisał, że w Jeleniej Górze jest zarejestrowanych 2000 zabytków. Każdy ma równe prawo złożyc wniosek o dofinansowanie. Dlaczego ludzie tego nie robią? Same mieszkanie w zabytkowej kamienicy nie jest równoważne z jej remontem. Ale ludzie tak się nauczyli, że im się należy. Żeby się należało to trzeba o to zadbać. Skoro kościoły będą remontowane to znaczy że zarządzający nimi zadbali o dofinansowanie pisząc wnioski. A teraz zazdrochy siedzą na komentarzach i piszą że ktoś dostanie. Zazdrośc to wada nieudaczników , którzy nie potrafią zadbać o swoje dobro, ale za to potrafią zadrościć sąsiadom, księżom, politykom i całej reszcie.
Komentarz jest o pieniądzach bo artykuł jest o pieniądzach.
Zamki i stare kościoły trzeba remontować. W Polsce jest przez to co zwiedzać i turystyka z tego korzysta.
Gnomy internetowe tego nie rozumieją. Oni tylko siedzą na forach i komentują. Nie mają pojęcia, że można wyjść z domu i pojechać na wycieczkę, zwiedzić jakiś zabytek, a jeśli jest on wyremontowany to zwiedzić z większą radochą. Taki gnom internetowy ma radochę z kolejnego nic niewartego komentarza który albo obrazi katolików, albo księży, albo rasę, albo wygląd, czy też orientację.
W Jeleniej Górze jest ponad 215 zabytków zapisanych w rejestrze. W tym kilka kościołów, czy domów parafialnych. Problem polega też na tym że nie wszyscy właściciele obiektów zabytkowych piszą wnioski o dofinansowanie... Dla wiadomości niezorientowanych nasze miasto ma ponad 2000 obiektów w tzw gminnej ewidencji zabytków. To też są zabytki, ale prawo nie daje im możliwości dofinansowywania przez samorząd, czy państwo.
"Charakterystyczne, że 131 ze 165 wspartych dotacjami obiektów jest we władaniu kościołów i związków religijnych." - dojenie trwa.
A ciebie kto wydoił? Swoją drogą musiało ci to pasować skoro dałeś się doić
,, cmentarz jest bardzo zaniedbany. Gdy pzyjechaem na
Ziemie. Odzyskane to bylo jeszczMiliony na zabytki w regioniee porzadne murowane ogrdznie
Pamietam jeszcze sp.Jadza pasla krowy na Cmentarz Zydowskim, aber Terz to szkoda pisc, ganiaja tam pieski zu Polskiej dzielnicy willowej
Na żadnym cmentarzu nie powinni wprowadzać zwierząt, bo to miejsce pochówku bliskich ludzi, to haniebne, że tak się dzieje.
Tak, to też zabytek.
,, to nasz obawiazek i zycze Ci sily w walce o porzadne na Cmentarz Zydowskim, czy nawet upamietnieniu miejsca, gdzie byla ich Synagoga
,, niemcowi zostal cmentarz wyremontowanyy przy Sanktuarium
Krzyza Swietego,a dla cmentarza zydowskiego to nie macie pieniedzy ?,..niech was wszyscy Diabli !
A gdzie w okolicach Jeleniej Góry lub w samej Jeleniej Górze była synagoga żydowska? Może został po niej jakiś budynek wart renowacji jako zabytek? Jeśli jest cmentarz żydowski, to musiała być i synagoga. I to nie Polacy ją zlikwidowali, ale Niemcy za czasów Hitlera, ci sami NIEMCY, co mordowali Żydów. Napisz, jeśli wiesz o tej synagodze.
,, byla, byla Synagoga za czasow niemca zostala zlikwidowana,/kopernika, grodzka/ale pozostala pamec , bo przeciez ten Narod zyl z nami przez pokolenia, ramie w ramie, na tej ziemi (...) temu Narodowi zadno strszliwa smierc w milionach synow ich corek"-Jedwabno 10 Lipca 1941
,,, za mich czasow, gdy przyjechlem na Ziemie Odzyskane to mieszli tutaj rdzenni miezkancy tego miasta ale wyjechali. Moze sie bali, ze beda potraktowani przez Polakiem, Jak Zydzi z pogromu kieleckiego
A teraz to już Pani przegina. A jak Niemcy potraktowali Polaków za czasów II wojny światowej? "Psom i Polakom wstęp wzbroniony". Napadli na Polskę, zbombardowali miasta i wsie, zabijając miliony ludzi. Niemcy nie musieli się wynosić z ziem odzyskanych, wystarczyło zmienić nazwisko i nauczyć się polskiego, a niektórzy nawet nie uczyli się, do śmierci mwili po niemiecku i włos im z głowy nie spadł. Co do pobromu kieleckiego to przecież Niemcy pod karabinami nadzorowali ten pogrom. A co robił Chaim Rumkowski, przecież Żyd? Sam wybierał chorych i dzieci do transportu do Auschwitz. Miał taki sam wybór jak Polacy pod okupacją niemiecką. We Francji nie groziła śmierć za ukrywanie Żydów, a mimo tego Francuzi ich wydawali Niemcom, a w Polsce groziła za to śmierć całej rodziny, a mimo tego byli tacy Polacy, co pomagali Żydom w ukryciu się przed Niemcami.
A jak Żydzi nazywają Polaków? Nie goje? A to nie jest pogardliwe określenie dla nie-Żyda? A dlaczego w szabas zatrudniają szabes gojów? Nie świadczy to o hipokryzji tego narodu?
,, pogrom kielecki nastpil w Czerwcu 1946 i Polacy byli mordercami Narod Zydowskiego
,, Pamietam, jak przyjechlem na Ziemie Odzyskane to byli tutaj jeszcze niemcy, ale nie mogli pozostac, gdyz oni niemcy to protestanci, a my Polacy katolicy
,, Dziadek mi powiedzial,ze Zydzi to OK ludzie,bo nawet Naszego Przyjaciela,Pana Prezydenta Donalda Trumpa,coreczka
Ivanka ma meza Zyda
A znasz osobiście jakiegoś Żyda, oprócz oczywiście Jariatha Rozenzweiga?;-) Bo ja znam kilkoro i mam o nich dobre zdanie, mieszkają tutaj w Jeleniej Górze.
Te, wnuczka dziadka, co jest dziadkiem i babką jednocześnie, a także wnuczką i wnuczkiem w jednej osobie, nikt nie twierdzi, że Żydzi nie są ok. tylko czemu oni tak strasznie czepiają się Polaków? Za to, że Polacy jako jedyni w Europie ich ratowali w czasie II wojny światowej, gdy we Francji, Austrii ich wydawano Niemcom na śmierć, a w Niemczech ich niszczono w obozach śmierci już przed wojną? Teraz dla Żydów Niemcy, którzy im zgotowali holokaust, lepsi niż Polacy?
,, dlaczego? ZYDZI,to pracowity narod i ma podobna mentalnosc do narodu niemieckiego i dla tego wybczono sobie, te wszystkie zbrodnie Jednym Slowenien, Zydzi potrzebuja niemca, Niemiec Zyda, aby ich wspolny interes szedl dalej. Natomiast, Narod polski, jak widzisz po sobie donosicielstwo,..
Żydówka – Stella Kübler Stella Goldschlag – bo tak brzmiało jej panieńskie nazwisko – urodziła się 10 lipca 1922 r. w rodzinnie zasymilowanych berlińskich Żydów. W czasie II wojny światowej zyskała sobie w środowisku berlińskich „nurków” miano „blond trutki”, stając się ich prawdziwym postrachem. Doszło do tego, że jej zdjęcie krążyło wśród zbiegów jako forma ostrzeżenia. Kiedy tylko wchodziła do jakiejś restauracji czy kawiarni, każdy Żyd rzucał się do ucieczki.
Podobno była w stanie w ciągu jednego weekendu schwytać nawet ponad 60 Żydów. Za każdego dostawała 200 marek. Dokładnej liczby jej ofiar zapewne już nigdy nie poznamy, ale szacuje się, że skazała na pewną śmierć od kilkuset do nawet kilku tysięcy osób!
Abraham Gancwajch - kolaborant pod okupacją niemiecką, kierownik Urzędu do Walki z Lichwą i Spekulacją w getcie warszawskim.Wspólnie z A. Reszalem, B. Bramsonem, Kleinwekslerem, Szajerem szantażował kupców żydowskich w getcie.
Jakub Lejkin – polski adwokat żydowskiego pochodzenia, zastępca komendanta podporządkowanej Niemcom i współpracującej z nimi policji żydowskiej w getcie warszawskim, p.o. komendanta od maja do lipca 1942 (po czasowym aresztowaniu przez Niemców nadkomisarza Józefa Szeryńskiego).Lejkin pełnił czołową rolę w deportacjach tamtejszych Żydów do obozów zagłady i znany był ze szczególnej brutalności. Przed wojną pracował jako adwokat.
Mojżesz (Mosze, Moniek) Merin - według niektórych relacji na jego polecenie fabrykowano listy od osób deportowanych do Auschwitz-Birkenau, w których miały one pisać o swoim bezpieczeństwie.
Alfred Nossig - Po walkach, które miały miejsce w getcie w styczniu 1943 przesłał do władz niemieckich informacje dotyczące ruchu oporu w getcie oraz istnienia i rozmieszczenia na terenie dzielnicy żydowskiej bunkrów.
Józef Andrzej Szeryński właśc. Szenkman lub Szynkman -
podinspektor Policji Państwowej, od grudnia 1940 pierwszy nadkomisarz Żydowskiej Służby Porządkowej (SP) getta warszawskiego, uważany za zdrajcę i kolaboranta pod okupacją niemiecką, który ułatwił Niemcom eksterminację ludności getta.
Jak widzisz, Żydzi sami na siebie donosili, a nawet służyli w Wermachcie w czasie II wojny światowej i zabijali swój naród, a także Polaków.
Niemcom wybaczyli zamordowanie 6 milionów Żydów, a Polakom nie wybaczyli incydentów.
Hm.Zyd,Polak ,Niemiec...zawsze powinienen liczyc sie czlowiek ,w kazdym narodzie znajdzie sie czarna owca...
Polacy nie potrafia sobie poradzic z problemem nie rozliczonych zbrodni na Zydach
A Żydzi nie potrafią sobie poradzić z problemem nie rozliczonych zbrodni na własnym narodzie w czasie II wojny światowej, zamiatając go pod dywan i przerzucając za to odpowiedzialność na Polaków. To nie Polacy ochotniczo wstępowali do Wermachtu, ale Żydzi. Z tym niech sobie spróbują poradzić. To Chaim Rumkowski wysyłał do Auschwitz dzieci i starców do gazu, a nie Polacy.
,,deszczu popadalo i Dzdzownice znowu wyszly,oddajmy Zydom,co do nich nalezy np.Dom Handlowy przy krotkiej,a bedzie bardziej sprawuedliwie po katolicku,po polsku
Rumkowski nie wysylal Zydow na polecenie swojego sumienia, ale rozkazu niemcow hitlerowcow. Pamietam, sp.Pana Schindler, a ten Niemiec rowniez chronil Zydow, bo byly czasy, takie jakie byly
Rumkowski wysyłał tych Żydów, którzy mu nie dali łapówki bo tak przemawiali do jego "sumienia". A Polkę Sendlerową to pamiętasz, czy tylko tego jednego Niemca, który wykorzystywał Żydów w swojej fabryce jako tanią siłę roboczą i dlatego ich "ratował", bo Niemcy nie pracowaliby w jego fabryce za prawie darmo?