Gdzie jest biednie, gdzie bogato?

Ale to niewielka dysproporcja w porównaniu z różnicą między najbogatszą i najbiedniejszą gminą w Polsce. Dochody Kleszczowa są ponad 15 razy wyższe niż te, za które musi funkcjonować najbiedniejszy Stary Brus; wynoszą odpowiednio 37 679 zł i 2361 zł.
***
Samorządowy tygodnik „Wspólnota” ranking zamożności przygotowuje już od 19 lat. Brane jest pod uwagę tylko jedno kryterium: gminne dochody w przeliczeniu na jednego mieszkańca w poszczególnych gminach w 2019 r. Z tym zastrzeżeniem, że nie są brane pod uwagę dotacje celowe, ulgi i zwolnienia podatkowe oraz tzw. „janosikowe”
Pozycje większości gmin z regionu nie są niespodzianką. Od dawna w zestawieniach zamożności przodują kurorty, korzystający z renty naturalnej: podatków płaconych przez gestorów turystyki i bezpośrednio przez turystów, oraz gminy, których kasa obficie zasilana jest podatkami z wielkich przedsiębiorstw, jak Bogatynia, czy Gromadka. I nie jest to już bogactwo regionalne, ale ogólnopolskie. Karpacz, to trzecia najbogatsza gmina na Dolnym Śląsku (po Kobierzycach i Grębocicach) i 13. w Polsce. Wysoko są też Świeradów Zdój, Szklarska Poręba, Gromadka i Bogatynia (choć ta ostatnia z roku na rok z gorszym wynikiem).
Dodać trzeba, że trzy sudeckie kurorty wyraźnie dystansują inne górskie miejscowości. Blisko jest tylko Cisna z dochodem na mieszkańca 5500 zł; Zakopane ma tylko 4806 zł na mieszkańca, a kolejny Szczyrk niespełna 4426 zł. Poza zasięgiem są trzy kurorty morskie: Krynica Morska, Mielno i Dziwnów.
Zauważyć trzeba duży, tegoroczny skok Karpacza, który awansował o sześć pozycji i wrócił na swoje najlepsze miejsce w historii rankingu (miał je już w latach 2014 – 15). Mocno spadł natomiast Świeradów, z 3 na 9 miejsce, ale to i tak bardzo dobra pozycja. Szklarska Poręba właściwie bez zmian – od 5 lat zmienia pozycje w granicach 15-18.
***
Dochody gmin, to oczywiście ważny czynnik określający ich zamożność. Nie można jednak do tego podchodzić bezkrytycznie. Nie bez przyczyny siedem najbogatszych polskich gmin, to gminy wiejskie. To efekt dużych dochodów i mniejszej populacji. Widać to, porównując Karpacz i Szklarska Porębę. Różnica w dochodach podatkowych i subwencyjnych, to szacunkowo niespełna 2 mln zł na korzyść Szklarskiej Poręby, ale w większej z gmin dzieli się je na ok. 7000 mieszkańców, w mniejszej na niespełna 5000 osób, co w efekcie dają sporą przewagę miastu pod Śnieżką.
Dlatego nieco myląca jest relatywnie niska pozycja Jeleniej Góry, która znalazła się, oprócz omawianej czwórki, jeszcze za Osiecznicą (lasy i wojsko). Właśnie ze względu na liczbę mieszkańców największe miasta nie mają szans na czołowe lokaty. Dotyczy to także Warszawy, która globalnie uplasowała się dopiero (zważywszy na potencjał gospodarczy stolicy) w drugiej dziesiątce.
***
Generalnie jednak sytuacja gmin regionu jeleniogórskiego (poza tuzami) z rankingu nie wygląda najlepiej. Zdecydowana większość z nich zajmuje w tegorocznym rankingu gorsze niż przed rokiem lokaty. Swoje miejsca poprawiło tylko dziewięć gmin: Karpacz, Stara Kamienica, Nowogrodziec, Lubomierz, Siekierczyn, Zawidów, Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Olszyna i gmina Lubań. To jednak zwykle niewielkie awanse, poza Lubomierzem, Siekierczynem, których sytuacja wyraźnie się poprawiła. To tez przyczynek do innego spojrzenia na niektóre gminy – okazuje się, że Lubomierz, zawsze uchodzący za biedny, wcale taki biedny – w porównaniu z innymi – nie jest.
Pozostałe gminny straciły w ostatnim roku dystans. Wprawdzie w większości dochód na jednego mieszkańca w tym czasie wzrósł (średnio o ok. 175 zł), ale okazuje się, że konkurencja rozwija się szybciej.
Szczególnie źle to wygląda w Świerzawie, Mirsku i Sulikowie, bo w tych trzech gminach dochód na jednego mieszkańca był w 2019 r. niższy niż w 2018 r.
Mamy wśród 42 gmin regionu jeleniogórskiego wspomnianych już potentatów, ale są też gminy bardzo biedne. Granicą przyzwoitości jest dochód w wysokości 3000 tys. zł na mieszkańca. Aż dziesięć gminach regionu takiego dochodu nie uzyskuje. To nie przypadek, że w tej dziesiątce są wyłącznie samorządowe jednostki miejsko-wiejskie. Nietrudno zdiagnozować przyczyny takiego stanu rzeczy: dochody budżetu są tam niskie, nie ma więc z czego wydawać na inwestycje, a efekt marnej infrastruktury, to słabo rozwijający się biznes i brak miejsc pracy, czyli wpływów do budżetu – koło się zamyka.
Najbiedniejszy w tym gronie jest Gryfów. Z dochodem na mieszkańca, na poziomie 2572 zł jest 11. najbiedniejszą, polską gminą.
***
„Wspólnota” klasyfikuje samorządy w kategoriach miasta wojewódzkie, miasta na prawach powiatu (66), miasta powiatowe (267), miasta inne (607) oraz gminy wiejskie (1537). Do tych liczb należy odnosić miejsce gminy w kategorii).
 

Gminy według dochodów własnych na jednego mieszkańca; dodatkowo miejsce w swojej kategorii (miasta na prawach powiatu, miasta powiatowe, miasta inne, gminy wiejskie); w nawiasie: pozycja przed rokiem

Kleszczów – 37679 zł na jednego mieszkańca, –1. (1.)
Karpacz – 7505 zł, -4. (z 10.)
Świeradów – 6510 zł, -9., (z 3.)
Gromadka – 6105 zł, -25., (z 17.)
Bogatynia – 5686 zł, –16. (z 14.)
Szklarska P. – 5590 zł, –17., (z 16.)
Jelenia Góra – 4390 zł, –35. (z 34.)
Osiecznica – 4252 zł, –103., (z 93.)
Stara Kamienica – 3863 zł, –169. (z 189.)
Zgorzelec (gm.) – 3825 zł, –181. (z 176.)
Nowogrodziec – 3807 zł, –109 (z 146.)
Bolesławiec (m.) – 3663 zł, –54. (54.)
Lubomierz – 3440 zł, –192. (z 315.)
Bolesławiec (gm.) – 3385 zł, –465. (z 369.)
Kamienna Góra (gm.) – 3350 zł, –522. (z 405.)
Sulików – 3326 zł, –554. (z 266.)
Węgliniec – 3300 zł, –265. (z 210.)
Wojcieszów – 3259 zł, –297. (Z 228.)
Piechowice – 3256 zł, –300. (z 205.)
Siekierczyn – 3254 zł, –658. (z 991.)
Podgórzyn – 3235 zł, –684. (z 436.)
Warta Bol. – 3216 zł, -726. (z 700.)
Platerówka – 3209 zł, –744. (z 394.)
Kamienna Góra (m.) – 3057 zł, –191. (z 182.)
Zawidów – 3057 zł, –431. (z 496.)
Zgorzelec (m.) – 3022 zł, – 201. (z 165.)
Lubań (m) – 3022 zł, –202. (z 185.)
Janowice – 3214 zł, –730. (z 781.)
Jeżów Sud. –3205 zł, –754. (z 872.)
Mysłakowice – 3112 zł, –927. (z 1173.)
Lubań (gm.) – 3105 zł, –946. (z 1014.)
Marciszów – 3100 zł, –958. (z 629.)
Olszyna – 3004 zł, –464 (z 538.)
Świerzawa – 2995 zł, –470. (z 282.)
Pieńsk – 2979 zł, –484. (z 450.)
Mirsk – 2937 zł, –509. (z 297.)
Wleń – 2854 zł, –550. (z 544.)
Lwówek Śląski – 2836 zł, –249, (z 246.)
Leśna – 2819 zł, –562. (z 523.)
Bolków – 2803 zł, –569. (z 565.)
Kowary – 2760 zł –580. (z 556.)
Lubawka – 2754 zł, –534. (z 534.)
Gryfów – 2572 zł, –605. (z 595.)
Stary Brus – 2361 zł, -1537. (z 1513.)