Betlejem - cud w leśnej głuszy

Historia leśnego zakątka-sanktuarium sięga jeszcze II połowy XVII wieku, kiedy to opat krzeszowskiego klasztoru, Bernad Rosa, postanowił wybudować w jego otoczeniu Kaplicę Groty Narodzenia Pańskiego. Wzniesiona około 1675 roku przez zakonników kaplica, zbudowana była na podobieństwo praskiej, znajdującej się w klasztorze augustynianów. Lokalną tradycją stało się, iż w niej właśnie odprawiano każdego roku, w noc Wigilii Bożego Narodzenia, Pasterkę, którą poprzedzała uroczysta procesja idąca w stronę lasu z krzeszowskiego klasztoru. Ten nocny pochód musiał być spektakularnym widowiskiem, jako że jego uczestnicy maszerowali, ściskając w rękach płonące pochodnie.
Drewniany domek ze spadzistym dachem, który z czasem ochrzczono Pawilonem Opata, postawiono w odległości „rzutu kamieniem” od wspomnianej kaplicy. Niegdyś stał on bezpośrednio na palach wbitych w dno stawu, dziś jego „nogi” opierają się o betonowy fundament platformy, zanurzonej pod lustrem wody. Szczyt starego budynku zdobi latarnia-sygnaturka, a zbudowana na planie ośmioboku konstrukcja zachwyca swym unikalnym pięknem już z daleka. Prawdziwy skarb kryje jednak wnętrze pawilonu. Umieszczono w nim polichromie składające się na rząd dwudziestu czterech horyzontalnie ułożonych obrazów, przedstawiających sceny biblijne. Chwalą one legendarno-historyczną postać Dawida, bohatera namaszczonego na króla i przewodnika Izraela. Ich tematem wiodącym jest woda - również nieprzypadkowo, bowiem pawilon postawiono na stawie, o którym - podobnie jak o okolicznym źródle, mówi się w aspekcie leczniczych, a nawet uzdrawiających właściwości. Historycy sztuki zgodnie twierdzą, iż malarstwo, które oglądać możemy we wnętrzu drewnianego sanktuarium, jest jedynym w swoim rodzaju przykładem artyzmu barokowej sztuki sakralnej, niepowtarzalnym - nie tylko w skali dzisiejszej Polski, ale i Europy.
O ile styl i architektura wybudowanej przez Bernarda Rosę kaplicy ma być bezpośrednim nawiązaniem do przekazu biblijnej tradycji, wedle którego miejscem narodzenia Syna Bożego była stajenka w skalnej grocie, wygląd i konstrukcja drewnianego Pawilonu Opata niesie inną symbolikę. Tak bowiem jak mała stajenka oddalona była od Dawidowego Miasta (Betlejem), tak wspomniana kapliczka mieści się opodal leśnego „Betlejem”, które właśnie to miasto ma przywoływać.
Do Betlejem zjeżdżają turyści z Polski, Niemiec, Holandii, Francji, a nawet Chin. Tej perełki w krzeszowskiej koronie wcale nie przyćmiewa blask pobliskiego wspaniałego sanktuarium.