Będzie rzeź dzików

Chodzi o 6 137 zwierząt, które mają być odstrzelone w 18 dolnośląskich powiatach i w rezerwacie Stawy Milickie. Poprzednie rozporządzenie wojewody z lutego tego roku nakazywało odstał sanitarnego 4,7 tys. dzików w 14 powiatach i w rezerwacie Stawy Milickie. Tamten odstrzał był prowadzony do 30 kwietnia. W regionie jeleniogórskim odstrzał wiosenny prowadzony był w powiatach bolesławieckim i zgorzeleckim, a w obowiązującym rozporządzenia obszar polowań rozszerzono o powiaty lubański, lwówecki i złotoryjski. Łącznie w tych powiatach (odstrzał wiosenny i obecny) wojewoda zdecydował o wybiciu 2609 dzików: 346 + 353 w powiecie bolesławieckim; 425 w powiecie lubańskim; 362 w powiecie lwóweckim; 381 + 434 w powiecie zgorzeleckim; 308 w powiecie złotoryjskim.
To kontynuacja akcji prowadzonej już od dwóch lat i wynikającej z zatwierdzonej przez rząd PiS strategii wybijania dzików, jako najskuteczniejszej metody zwalczania szybkiego rozprzestrzeniania się wirusa ASF, powodującego śmiertelną, nieuleczalną choroba, na którą zapadają dziki i świnie. ASF od 2015 r. postępuje w Polsce (od terenów w wschodnich) a w tym roku pojawiła się na Dolnym Śląsku). Polski parlament wprowadzając kolejne zmiany ułatwia ten odstrzał. W 2017 r. zniesiono okres ochronny dla dzika, co dało myśliwym możliwość odstrzału dzików bez ograniczeń (także loch w ciąży i wychowujących młode), a ubiegłoroczny apel ministra środowiska, by odstrzałów dokonywać zanim lochy przystąpią do rozrodu potraktowano jako zalecenie, by strzelać do ciężarnych loch. (potem się z niego wycofywał, zalecając wstrzymywanie się od odstrzeliwania ciężarnych i prowadzących młode samic). W tym roku przez parlament przeszła, podpisana w styczniu przez prezydenta, specustawa pozwalająca na prowadzenie odstrzału sanitarnego dzikich zwierząt także przez policjantów, pograniczników, strażaków oraz żołnierzy.
Z taką metodą zwalczania ASF nie zgadzają się ekolodzy, duża grupa specjalistów, a nawet niektórzy myśliwi. Dzik jest zbyt pożytecznym zwierzęciem dla ekosystemu, aby eksterminować gatunek, a odstrzał sanitarny nie jest skutecznym sposobem zwalczania ASF – uważają.
Najważniejsze racje przeciwników odstrzału przedstawiła specjalizująca się w parazytologii i chorobach zakaźnych doktor Natalia Osten-Sacken z UMK Toruń.
„Rola dzików jest niebagatelna. Żeby zdobyć pożywienie, ryją w ziemi (buchtują). To wtedy wywracają ściółkę i przyspieszają rozkład martwej materii w lesie. W tych buchtowiskach mogą kiełkować nasiona drzew, a to ma to ogromny wpływ na odnawianie się lasów w sposób naturalny. Dziki, jako wszystkożercy, w dużej mierze żywią się też gryzoniami, które są rezerwuarem kleszczy. Brak dzików w środowisku może doprowadzić – pokazują to badania z innych krajów – do jeszcze bardziej gwałtownego wzrostu liczebności tych pasożytów. Dziki, choć trudno je o to podejrzewać, regulują również liczebność owadów pasożytniczych i tzw. szkodników lasu, ponieważ ryjąc glebę żywią się także owadami i ich larwami. Szacunki naukowców pokazują, że działalność dzików może ograniczać liczebność takich organizmów nawet o 30 procent.
Reasumuję, usuwając ze środowiska przyrodniczego dziki, ten wysoce pożyteczny gatunek, fundujemy sobie klęski związane z nagłym pojawieniem się (gradacja) różnorodnych szkodników. To przełoży się na wysokie koszty ich zwalczania, a także na zatruwanie lasów środkami ochrony roślin.
Żeby zrozumieć, dlaczego eksterminacja dzików będzie miała znikomy wpływ na zatrzymanie ASF, warto się pochylić nad problemem czym w istocie jest ASF i jakie są drogi jego przenoszenia. Za ASF odpowiada dwuniciowy wirus DNA należący do rodziny Asfaviridae. Problem ze zwalczaniem tego wirusa polega na jego odporności na obróbkę termiczną, wysychanie i zmiany pH. Potrafi on przetrwać nawet pół roku w mrożonym mięsie. Inaktywacji (utracie aktywności) tego wirusa można dokonać dopiero w temperaturze powyżej 75 stopni C (ewentualnie promieniami gamma). Wirus występuje głównie na terenie Afryki (Angola, Mozambik), ale także np. na Sardynii. Jego nosicielami są trzoda chlewna, ale także dziki, guźce i pewien rodzaj kleszczy. Chorobę po raz pierwszy zaobserwowano na terenie Kenii w 1910 roku. Do roku 1957 nie rozprzestrzeniała się jednak poza Afryką. To już nieaktualne. W czerwcu 2013 roku przypadki zachorowań pojawiły się na Białorusi, a w lutym 2014 roku pierwsze przypadki odnotowano w Polsce – ofiarami były dziki odnalezione na naszej granicy z Białorusią. Od 2016 roku choroba zaczęła się rozszerzać. Prawdą jest, że zakażenie wirusem kolejnych zwierząt prowadzi do szybkiego rozprzestrzeniania się epidemii i dużych strat ekonomicznych. Najważniejszy jest jednak sam proces przenoszenia ASF. W dzikich populacjach zakażenie następuje głównie za pomocą kleszczy, w których wirus może przetrwać nawet do 3 lat. U trzody chlewnej zakażenie następuje drogą wziewną między osobnikami oraz - co bardzo istotne – przez zainfekowaną karmę. Także ptaki krukowate odwiedzające w poszukiwaniu pożywienia gospodarstwa, mogą przyczyniać się do roznoszenia tej choroby Głównym nosicielem ASF jest jednak człowiek.
Stajemy więc wobec pytania - w jaki sposób eksterminacja dzika mogłaby mieć wpływ na powstrzymanie rozprzestrzeniania się wirusa, skoro trzoda chlewna rzadko styka się ze swoimi dzikimi krewnym, a winę za epidemię ponosimy głównie my sami?

Zdarza się – to częste przypadki – że właściciele chlewni nie zgłaszają upadków zwierząt i sami próbują utylizować padlinę (wywożąc ją do lasu lub zakopując niedaleko gospodarstwa). Ewentualnie – znane są przypadki - gdy właściciel trzody był myśliwym i cała jego chlewnia musiała zostać uśmiercona.
Amatorszczyzną wykazują się niestety też sami myśliwi. W 2018 roku padlina - zamiast trafić do zamrażarek bezpośrednio po zastrzeleniu dzików – często zalegała w lesie kilka dni, stając się nowym rozsadnikiem choroby.
Warto także przypomnieć, że dziki, które migrują o wiele mniej, niż na przykład jelenie, mogą podczas polowań zborowych w panice przemieścić się na duże odległości i roznieść chorobę na niedotknięte nią dotychczas obszary. W ten sposób polowania mogą przynieść skutek odwrotny od zamierzonego.
Reasumując. Konieczne jest przeprowadzenie intensywnej akcji informacyjnej wśród hodowców i wszystkich mogących mieć jakikolwiek kontakt z wirusem. Potrzebna jest także intensywna kontrola osób przybyłych zza wschodniej granicy: wirus ASF może się znajdować w żywności wytworzonej na terenach objętych już wirusem. Przede wszystkim jednak trzeba zapewnić hodowcom pełną rekompensatę za poniesione straty. Mydlenie im oczu i przekonywanie, że odstrzał skończy problemy z ASF to działanie na krótką metę. Nie wolno również w żadnym razie pominąć najważniejszego aspektu w zapobieganiu tej chorobie. Najskuteczniejszym sposobem w hamowaniu rozprzestrzeniania się wirusa ASF jest skuteczne wdrożenie zasad bioasekuracji. Także te działania powinny się odbyć przy dużym finansowym udziale rządu. Fundusze marnowane obecnie na bezcelowe i szkodliwe odstrzały powinny być natychmiast przeznaczone na edukację dotyczącą działań prewencyjnych, zabezpieczania chlewni oraz na maty dezynfekcyjne. Inaczej. Strzelając do dzików, strzelamy sobie w stopę” (za Wirtualną Polską)

„Strzelców twarze pijane w drzew koronach znad luf,
Wrzący deszcz wystrzelonych ładunków!
To już nie polowanie, nie obława, nie łów!
To planowe niszczenie gatunku!”
Fragment Obławy II (Jacek Kaczmarski)