Gminy na fali i te z zadyszką

Ranking Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego opracowuje od kilku lat Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, we współpracy z Senacką Komisją Samorządu Terytorialnego i Fundacją „Teraz Polska”. W panującej ostatnio rankingomanii, analiza Politechniki Warszawskiej jest jednym z lepszych narzędzi do oceny kondycji samorządów. To z uwagi na dużą ilość zmiennych i zobiektywizowane kryteria. O miejscu w rankingu decydują osiągnięcia gmin w trzech obszarach: społecznym, gospodarczym i w dziedzinie ochrony środowiska. Pozwalają je ocenić m.in.: wydatki majątkowe inwestycyjne w przeliczeniu na jednego mieszkańca; wydatki na transport i łączność, odsetek dochodów własnych w budżecie, liczba osób pracujących i bezrobotnych na 1000 mieszkańców, liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, wskaźniki demograficzne i wiele innych. Wszystkie dane są zobiektywizowane.
Na wysoką ocenę rankingi zasługuję też przez to, że przyjęty zbiór zmiennych jest wykorzystywany do systematycznie realizowanych badań naukowych nad społeczno-gospodarczym rozwojem gmin i regionów, oraz że kolejność gmin w rankingach nie jest zatwierdzana ani korygowana przez jakiekolwiek ciało (kapitułę).
Dwa najważniejsze wskaźniki, które pozwoliły Karpaczowi utrzymać się na topie (w 2016 i 2017 r. wygrał w swojej kategorii, a w 2015 r. był drugi), to przede wszystkim wskaźniki dotyczące bezrobocia i aktywności gospodarczej mieszkańców.
Jelenia Góra klasyfikowana wśród 66 miast na prawach powiatu wypadła średnio – na 41. Miejscu, tracą trzy lokaty do roku poprzedniego. Nieco gorzej od Legnicy (30.) i lepiej od Wałbrzycha (43.). Te miasta nie zmieniły swoich lokat.
W kategorii miast (jest ich 236) bardzo dobrze wypadł też 30. Bolesławiec, poprawiając się o 13 pozycji, a nieźle 42. Świeradów, który awansował aż o 31 lokat, i 56. Szklarska Poręba. Niestety nasze miasteczka są wśród tych, które ze zrównoważonym rozwojem radzą sobie nienajlepiej. Wśród 15 najsłabszych miast znalazły się: 221. Zawidów, 226. Kowary i 233. Wojcieszów.
W gminach miejsko-wiejski żadna z „naszych” nie znalazła się w pierwszej 50 (na 616 takich gmin). Najwyżej była 71. Bogatynia (spadek o 15 pozycji). Są za to przedstawiciele regionu wśród najsłabszych. To 614., a więc trzeci od końca Lubomierz.
Wśród gmin wiejskich, z uwagi na ich liczbę - jest ich 1555 – na pewno o sukcesie mogą mówić w Podgórzynie (95. miejsce, awans aż o 48 lokat), Bolesławcu (130.), Gromadce (152., tu spory spadek, aż o 61 pozycji) i Osiecznicy (167). W dolnej części Janowice Wielkie (1173.), Platerówka (1268) i Lubań (1361.). Te trzy gminy mocno straciły w ciągu ostatniego roku.
Ranking ZRJST nie jest jedyną prestiżową klasyfikacją gmin, jaką ostatnio opublikowano. O miano tego najważniejszego zabiega też Rzeczpospolita, która od 15 lat przygotowuje swoje zestawienia „Ranking samorządów”. W tym przypadku o klasyfikacji decyduje aż 50 zmiennych, przy czym część z nich pochodzi z ankiet wypełnianych w urzędach gmin. W miejscu decyduje punktacja w trzech bazowych kategoriach: ekonomiczno-finansowej, społecznej i środowiskowej. Wprawdzie zestawienia są także przygotowane dla kategorii gmin (miasta na prawach powiatu, miasta i gminy miejsko-wiejskie oraz gminy wiejskie) ale z uwagi na punktację możliwe jest porównanie pomiędzy kategoriami.
W rankingu Rzeczpospolitej to nie Karpacz wypada najlepiej wśród gmin regionu. Najwyższą punktację uzyskały: 10. w swojej kategorii miasto Zgorzelec (29,75 pkt.) i 18. w tej samej kategorii miasto Bolesławiec ((25,58 pkt.). Powyżej 20 punktów (21,72) zdobyła jeszcze tylko gmina Zgorzelec, 21 w kategorii gmin wiejskich. Od Karpacza w regionie wypadły jeszcze: Węgliniec, Jelenia Góra i Szklarska Poręba. Tuz za Karpaczem znalazł się Świeradów.
O ile wśród najlepszych gmin między oboma rankingami są spore różnice, o tyle wśród najsłabszych skład jest niemal identyczny: Lubomierz, Wojcieszów, Platerówka, Janowice Wielkie. W rankingu Rzeczpospolitej wśród outsiderów zabrakło tylko gminy Lubań, która tu sklasyfikowana została na 541 miejscu.